Likwidacja stanowiska pracy polega na trwałym usunięciu ze struktury zakładu pracy stanowiska o określonym zakresie obowiązków. Za likwidację nie można uznać jedynie zmiany nazwy stanowiska pracy, bez faktycznego wyeliminowania obowiązków wchodzących w zakres wykonywanych przez pracownika czynności.

Zgodnie z ustawą z 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy likwidacja może nastąpić z powodów ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych lub technologicznych. Każda z wymienionych okoliczności stanowi samodzielną przesłankę do likwidacji stanowiska, a w konsekwencji rozwiązania stosunku pracy. W praktyce ustalenie, czy zaszły te powody jest niezwykle trudne – wymaga całościowej analizy sytuacji ekonomicznej pracodawcy oraz faktycznego stanu zatrudnienia w zakładzie. Co w danym przypadku należy uznać za uzasadnione z „ekonomicznego”, „organizacyjnego”,  „produkcyjnego”, czy „technologicznego” punktu widzenia zależy od oceny konkretnego przypadku – jednak orzecznictwo sądowe i doktryna prawa wypracowały pewne kryteria umożliwiające jej podjęcie.

Przede wszystkim ustawowe okoliczności uprawniające do redukcji miejsc pracy muszą być prawdziwe i obiektywne, stąd nie wystarczy subiektywne przekonanie pracodawcy, że jego przedsiębiorstwo znajduje się w stanie umożliwiającym zlikwidowanie stanowisk pracy. Za obiektywną przesłankę należy uznać np. trudną sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa, którą można udowodnić stosownymi dokumentami, czy wprowadzenie nowoczesnych technologii zastępujących pracę ludzi.

 

Jednak pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę powołując się jedynie na zamiar likwidacji stanowiska, dopiero podjęcie działań faktycznych i prawnych zmierzających do likwidacji usprawiedliwia wypowiedzenie. Przykładem takich działań może być rozdysponowanie zadań wykonywanych na danym stanowisku na innych pracowników, czy podjęcie uchwały o zmianie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa.

 

W orzecznictwie podkreśla się, że ustawowe przesłanki likwidacji stanowiska pracy należy rozumieć w powiązaniu z ich potocznym znaczeniem. Wyrażenia te powinno się wykładać w perspektywie całości unormowań prawa pracy. Analizując właściwe przepisy można wysnuć wniosek, że przyczyny ekonomiczne są nieodłącznie związane lub bezpośrednio wynikające z niedoboru środków finansowych na podstawową działalność pracodawcy, co w  prosty sposób prowadzi do ograniczenia zatrudnienia przy określonym zadaniu poprzez likwidację stanowiska pracy. Z kolei przyczynami organizacyjnymi nazywa się okoliczności powodujące konieczność zmiany organizacji zakładu pracy, która umożliwi podniesienie efektywności
i wydajności wykonywanych zadań, bez znacznego wzrostu nakładu pracy. Podobny sens ma przesłanka „produkcyjnego” i „technologicznego” uzasadnienia likwidacji miejsca pracy. W potocznym znaczeniu „produkcja” to zorganizowana działalność mająca na celu wytwarzanie towarów, czy usług; zaś „technologia” oznacza metodę przeprowadzania procesu produkcyjnego. Likwidacja stanowiska pracy z tych powodów może nastąpić np. w wyniku zmiany technologii produkcji lub takiej jej organizacji, która nie wymaga zatrudniania dotychczasowej ilości pracowników.